Tradycje pracy charytatywnej w Archidiecezji Krakowskiej sięgają początków jej istnienia. Wystarczy wspomnieć św. Jadwigę królową, św. Jana Kantego, założone przez ks. Piotra Skargę w 1584r. Arcybractwo Miłosierdzia, działalność św. Brata Alberta, bł. Anieli Salawy czy bł. Hanny Chrzanowskiej.

W 1915 r. z inicjatywy bpa Adama S. Sapiehy powstał w Krakowie Książęco–Biskupi Komitet Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny, który był pierwszą zorganizowaną ogólnopolską akcją charytatywną Kościoła. W okresie międzywojennym działalnością charytatywną zajmowała się duża ilość różnych kościelnych organizacji. Biskupi postanowili zreorganizować kościelną działalność charytatywną, tworząc w każdej diecezji organizację „Caritas” koordynującą i centralizującą kościelną działalność charytatywną. Związek Caritas powstał w archidiecezji krakowskiej w 1932 r.

W 1945r. pierwsza powojenna konferencja Episkopatu Polski, która odbyła się w dniach 26 – 27 czerwca w Częstochowie, na wniosek abp. Adama S. Sapiehy wybranego na przewodniczącego Komisji ds. Akcji Charytatywnej Episkopatu, zdecydowała o wskrzeszeniu w całej Polsce przedwojennej organizacji Caritas i o utworzeniu Krajowej Centrali Caritas.

Już dwa tygodnie później w Krakowie powstała Krajowa Centrala Caritas, na czele której stanął ks. K. Pękala. Caritas działała do 1949r., dysponując ponad dwustoma ośrodkami charytatywnymi w Polsce.

Rozwój działalności charytatywnej Kościoła przerwały w1950 r. dekrety komunistycznych władz państwowych, uniemożliwiające Caritas dalszą działalność. Majątek Caritas został skonfiskowany i przekazany powołanemu przez ówczesne władze, podległemu im Zrzeszeniu Katolików „Caritas”. Działalność charytatywna Kościoła kontynuowana była przez Komisję Episkopatu ds. Duszpasterstwa Miłosierdzia i utworzone w diecezjach Referaty Duszpasterstwa Charytatywnego.

Rozmiar pomocy świadczonej przez Kościół widać było zwłaszcza w trudnych latach stanu wojennego, gdy Wydziały Charytatywne i utworzone w parafiach Zespoły Charytatywne koordynowały pomoc żywnościową z zagranicy.

Po roku 1989 zmieniła się sytuacja polityczna w Polsce. Zrzeszenie Katolików „Caritas” przestało istnieć, Kościół mógł na nowo oficjalnie prowadzić działalność charytatywną i odzyskiwać zagarnięte bezprawnie mienie. Wszystko to umożliwiło Metropolicie Krakowskiemu, ks. kard. Franciszkowi Macharskiemu powołanie Caritas Archidiecezji Krakowskiej, co nastąpiło 29 stycznia 1990r. Caritas została reaktywowana po czterdziestu latach przerwy, kontynuując tradycje Caritas sprzed likwidacji. Pierwszym dyrektorem krakowskiej Caritas został ks. Stanisław Pawłowski.

Na początku swej działalności Caritas istniała równolegle do Wydziału Charytatywnego Kurii i zajmowała się pomocą materialną, podczas gdy praca Wydziału Charytatywnego skupiła się na działalności formacyjnej.

Już w pierwszym roku istnienia wykrystalizowały się główne kierunki działalności krakowskiej Caritas: pomoc osobom bezdomnym i najuboższym, niepełnosprawnym, chorym, starszym oraz dzieciom i rodzinom. Caritas zorganizowała wczasorekolekcje dla chorych w Polance Wielkiej k. Oświęcimia. Dla dzieci z okolic Czernobyla, dotkniętych skutkami awarii elektrowni jądrowej, Caritas począwszy od 1990 r. przez kilka następnych lat organizowała wypoczynek urodzin na terenie archidiecezji. Powstały pierwsze placówki: Przytulisko dla Bezdomnych Mężczyzn przy ul. Kościuszki i Przytulisko dla Bezdomnych Kobiet przy ul. Górników. Nawiązała się współpraca ze świetlicą dla dzieci niepełnosprawnych przy ul. Wjazdowej 2b, prowadzoną przez siostry Służebniczki, która z czasem stała się placówką Caritas. Caritas przejęła także kuchnię dla ubogich, podlegającą dotychczas bezpośrednio Kurii Metropolitalnej. Kuchnia ta powstała w styczniu 1982 r. z inicjatywy ks. kard. Franciszka Macharskiego w lokalu przy Rynku Kleparskim w Krakowie. Na potrzeby kuchni prowadzone było od 1991 r. gospodarstwo rolne, ofiarowane Caritas przez parafię w Zatorze. W 1991 r. zorganizowane zostały także kolonie i Mikołaj dla dzieci z ubogich rodzin oraz Wigilia dla bezdomnych.

Następne lata były czasem tworzenia nowych placówek i akcji na rzecz potrzebujących. Podejmowane działania wypływały z analizy potrzeb osób najuboższych, chorych, niepełnosprawnych, starszych i pozbawionych normalnych warunków życia oraz z poszukiwania nowych dróg pomocy. Równie ważnym zadaniem Caritas było uwrażliwianie społeczeństwa na konieczność solidarności z potrzebującymi pomocy. Wypracowane wówczas kierunki pracy Caritas kontynuuje do dziś.